กำแพงเพชรเป็นเมืองสำคัญทั้งในสมัยสุโขทัย อยุธยา กรุงธนบุรี และรัตนโกสินทร์ ด้วยเป็นเมืองที่ตั้งอยู่บนชัยภูมิดี จึงเป็นเมืองที่เกิดการรบพุ่งครั้งสำคัญหลายครั้ง และเป็นจุดบรรจบของงานศิลปกรรมทั้งสกุลช่างสุโขทัย อยุธยา และล้านนา ก่อเกิดอัตลักษณ์งานช่าง ที่เรียกได้ว่าเป็นสกุลช่างกำแพงเพชร

ด้วยเหตุผลนี้ เมืองโบราณกำแพงเพชร จึงเต็มไปด้วยงานศิลปกรรมที่มีกลิ่นอายสุโขทัย อยุธยา ล้านนา และผลงานของช่างพื้นถิ่นที่ไม่เหมือนใคร อาทิ เจดีย์ทรงระฆัง ฐานแปดเหลี่ยมซึ่งมีสิงห์ล้อมรอบที่ฐาน ประดิษฐานอยู่ในวัดพระธาตุ ในกำแพงเมืองโบราณกำแพงเพชร เป็นต้น

ชื่อกำแพงเพชร มิได้หมายถึงกำแพงล้ำค่า แต่หมายถึงกำแพงเมืองที่แข็งแกร่งประดุจเพชร ซึ่งยังคงเหลือร่องรอยเกือบสมบูรณ์ พร้อมป้อมประตูเมืองทั้ง ๑๑ ป้อม และป้อมชั้นนอก อีกหลายแห่ง ล้วนมั่นคงแน่นหนา ตอกย้ำความแข็งแกร่งสำคัญของเมืองนี้

ภายในกำแพงเมือง มีพื้นที่ไม่มากนัก แกนกลางของเมืองเป็นที่ตั้งของศาสนสถานเช่น วัดพระธาตุ และวัดพระแก้ว สิ่งก่อสร้างในวัดเรียงตัวไปตามแนวทิศตะวันออก – ตะวันตก เหลือพื้นที่อีกไม่มากนัก แต่ล้อมรอบด้วยกำแพงเมืองและคูเมืองแน่นหนา ตอกย้ำสถานะเมืองป้อม เป็นปราการที่ทรงพลังซึ่งเมืองต่างๆล้วนปรารถนาจะได้เป็นเจ้าของ

นอกจากนี้ ในเขตเมืองกำแพงเพชรยังปรากฏโบราณสถาน และแหล่งเรียนรู้มากมายให้ศึกษา ทั้งศิลาจารึกรัชกาลที่ ๖ กลางวงเวียนน้ำพุ พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ กำแพงเพชร พิพิธภัณฑสถานจังหวัดกำแพงเพชรเฉลิมพระเกียรติ และศูนย์อนุรักษ์และจัดแสดงพันธุ์กล้วย ศาลพระอิศวร วัดชีนางเกา เป็นต้น