ผ้าซิ่นตีนจก

เหนือเมืองโบราณศรีสัชนาลัยขึ้นไปประมาณ 20 กิโลเมตร เป็นที่ตั้งของบ้านหาดเสี้ยว ซึ่งชาวบ้านเป้ฯชาวพวนที่อพยพจากเมืองเชียงขวาง ราชอาณาจักรลาวเข้ามาพึ่งพระบรมโพธิสมภาร ในช่วงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ 3 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์

ชาวพวนเหล่านี้นำวัฒนธรรมดั้งเดิมของตนเข้ามาด้วย ทั้งภาษาพูด วัฒนธรรม รวมถึงภูมิปัญญาในการทอผ้า และด้วยพื้นที่บ้านหาดเสี้ยวมีอาณาเขตติดกับกับจังหวัดในเขตภาคเหนือซึ่งมีชาวยวนอาศัยอยู่มาก การรับส่งทางวัฒนธรรมระหว่างชาวพวนและชาวยวนจึงเกิดขึ้น มีผลให้เกิดผ้าทออันงดงาม เอกลักษณ์ของบ้านหาดเสี้ยวขึ้นในที่สุด

ตามประเพณีแล้ว ผ้านุ่งของสตรีในแถบนี้ แบ่งเป็น 2 ประเภท คือผ้าซิ่นในชีวิตประจำวัน เน้นสวมใส่สบาย คงทน และซิ่นในโอกาสพิเศษที่งดงาม แต่ละประเภทผืนผ้าจะแบ่งออกเป็นสาม คือส่วนตรงกลางมีพื้นที่มากที่สุด เรียกว่าตัวซิ่น ส่วนบนซึ่งต้องต่อด้วยผ้าชิ้นหนึ่งเพื่อให้มีความยาวพอดีกับผู้สวมใส่ เรียกว่าหัวซิ่น และส่วนล่าง เรียกว่าตีนซิ่น ชาวไทยล้านนาและชาวไทยเชื้อสายลาวส่วนใหญ่ นิยมประดับตกแต่งตีนซิ่นให้มีความสวยงามด้วยลวดลายและกรรมวิธีการทอแบบต่างๆ โดยเฉพาะการ "จก" ซึ่งหมายถึงการใช้วัสดุปลายแหลม เช่น ขนเม่น ดึงยกเส้นด้ายขึ้นมาระหว่างการทอให้เกิดเป็นลวดลาย เราจึงเรียกผ้านุ่ง หรือ "ซิ่น" ที่ประดับตกแต่งตีนซิ่นด้วยการจกว่า "ผ้าซิ่นตีนจก"

ผ้าซิ่นตีนจกลวดลายโบราณของบ้านหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย ที่นักวิชาการรวบรวมไว้นั้น มีอยู่ 9 กระบวนลาย คือ ลายเครือน้อย เครือกลาง เครือใหญ่ มนสิบหก น้ำอ่าง สี่ขอ แปดขอ สิบหกขอ สองท้อง แต่ละลายล้วนงดงามเป็นเอกลักษณ์ สามารถบอกเล่าวิถีแห่งสุโขทัยได้เป็นอย่างดี

ผ้าหมักโคลน

ที่บ้านหาดเสี้ยวมีเรื่องเล่าถึงกำเนิดของผ้าหมักโคลนว่ามีจุดเริ่มต้นมาจากความช่างสังเกตของชาวนา ที่พบว่าผ้านุ่งที่นุ่งไปดำนา ต้องจมอยู่ในดินโคลนบ่อยๆนั้น มีเนื้อนุ่ม สวมใส่สบาย ทำให้เกิดความคิดนำผ้าไปหมักไว้ในน้ำโคลน เพื่อทำให้เส้นใยผ้านุ่ม กลายเป็นผ้าหมักโคลนที่เป็นเอกลักษณ์ของบ้านนาต้นจั่น อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัย

นอกจากหมักโคลนจนนิ่มแล้ว ความพิเศษของผ้าหมักโคลนจากบ้านนาต้นจั่น คือการย้อมด้วยโทนสีแนวธรรมชาติ และทอด้วยลวดลายโบราณสวยงาม คล้ายกับผ้าซิ่นตีนจก สร้างคุณค่าของผืนผ้าเพิ่มขึ้น นอกจากนี้ยังมีผลิตภัณฑ์ผ้าหมักโคลนหลายรูปแบบให้เลือกสรร ทั้งเสื้อผ้าสำเร็จรูป ผ้าเมตร กระเป๋า ผ้าพันคอ เป็นต้น สำหรับผู้สนใจยังสามารถเรียนรู้กระบวนการสร้างสรรค์ผ้าหมักโคลนได้อีกด้วย

ผ้าขาวม้าลายช้าง

ผู้ที่แวะไปเยี่ยมเยียนบ้านหาดเสี้ยว อำเภอศรีสัชนาลัย จังหวัดสุโขทัยส่วนใหญ่ มักมุ่งหมายจะได้ชมความงามของผ้าซิ่นตีนจก ผลงานสร้างสรรค์ของลูกหลานพระร่วงชาวไทยพวน โดยไม่ทราบเลยว่าที่จริงแล้วผลิตภัณฑ์ผ้าทอของคนที่นี่มีมากมายหลายชนิด ล้วนทรงเสน่ห์น่าค้นหา

ลวดลายของผ้าทอที่นี่ สะท้อนวิถีชีวิต และทัศนคติของผู้คน อาทิ ผ้าขาวม้าลายช้าง - ม้า ที่สะท้อนความผูกพันกับสัตว์ทั้งสองชนิด ที่ในอดีตชาวหาดเสี้ยวนำมาใช้แรงงาน และการคมนาคมขนส่ง มีการนำลายช้างและม้าไปใส่ไว้ในผืนผ้าหลายแบบ ทั้งผ้าห่ม ผ้าเช็ดหน้า ผ้าที่ใช้ในพิธีกรรมต่างๆ หรือแม้แต่สำหรับคนรักย่าม ยามหาดเสี้ยวก็โดดเด่นสะดุดตา ด้วยลวดลายที่เป็นเอกลักษณ์

ปัจจุบัน ที่หาดเสี้ยวมีร้านจำหน่ายผ้าทอ และเสื้อผ้าสำเร็จรูปที่ตัดเย็บอย่างประณีตด้วยผ้าทอหาดเสี้ยว หลากหลายรูปแบบ เหมาะสมกับทุกโอกาส ทุกเพศ ทุกวัน

สินค้าที่ระลึกแบรนด์มรดกพระร่วง