กระยาสารทเป็นสัญลักษณ์ของผลิตผลทางการเกษตรที่อุดมสมบูรณ์ รวมทั้งเป็นการทำบุญเพื่อเป็นสิริมงคลแก่ข้าวในนาซึ่งเป็นการเก็บพืชผลครั้งแรกรากศัพท์ของคำว่าสารทจริง ๆ แล้วเป็นคำในภาษาอินเดียมีความหมายว่า ฤดูใบไม้ร่วง หรือช่วงระยะปลายฝนต้นหนาว ซึ่งเป็นเวลาผลิดอกออกผลของพืชพันธ์ทางการเกษตรของไทย โบราณจึงถือกันว่าควรจะนำผลผลิตเหล่านั้นมาถวายแด่สิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อเป็นการสักการะและขอพรให้พืชของตนออกดอกออกผลดี ประเพณีนี้ จึงเริ่มแพร่หลายในประเทศไทยตั้งแต่ในช่วงสมัย สุโขทัยเป็นต้นมา

สำหรับในเขตพื้นที่เทศบาลเมืองศรีสัชนาลัย คุณชไมพร ไชยวงศ์ (ป้าอู๊ด) อายุ 59 ปี อยู่บ้านเลขที่ 65/1 หมู่ 3 ต.ศรีสัชนาลัย อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย นับได้ว่าเป็นผู้ที่เชี่ยวชาญด้านการทำกระยาสารทหรือที่คนพื้นถิ่นเรียกว่า “ข้าวเม่า” ชนิดที่ว่าหาคนเทียบฝีมือได้ยาก ป้าอู๊ดเล่าให้ฟังว่าเริ่มการทำกระยาสารทเพราะมีใจรักและชื่นชอบในรสชาติของกระยาสารทเป็นทุนเดิม เลยเริ่มฝึกทำจากแม่ กว่าจะฝึกฝนจนได้รสชาติเหมือนในปัจจุบันใช้ระยะเวลาเรียนรู้เทคนิคต่าง ๆ นานพอสมควร จากเริ่มฝึกจนถึงวันนี้ทำกระยาสารทมาเป็นระยะเวลา 8 ปีแล้ว ขั้นตอนการทำไม่ยาก ส่วนผสม 1 กระทะ ประกอบด้วย น้ำตาล 6 กิโลกรัม, งาขาว 3 กิโลกรัม, ถั่ว 8 กิโลกรัม, กะทิ 1/2 กิโลกรัม แบะแซ 2 กิโลกรัม เคี่ยวส่วนผสมให้เข้ากัน ใช้ไฟอ่อน ๆ ต่อไปอีกสักระยะ แล้วนำข้าวเม่าใส่ลงไปเคี่ยวต่อจนได้ที่ ยกลงใช้ไม้บดให้เป็นแผ่นขนาดตามความต้องการ ทิ้งไว้จนเย็น แล้วใช้มีดตัดเป็นชิ้นพอคำ สำหรับนำไปถวายพระหรือเก็บไว้รับประทาน ป้าอู๊ดเล่าต่อว่าสิ่งสำคัญที่ทำให้กระยาสารทบ้านป้าอู๊ดพิเศษและมีความแตกต่างจากที่อื่น คือ ไม่ใส่ข้าวตอก และเมื่อจับข้าวเม่าจะอ่อนไม่แข็ง เวลาทานจะไม่เหนียวมากเหมือนสูตรอื่น ๆ ซึ่ง เข้ากับยุคสมัยปัจจุบัน ป้าอู๊ดต้องเคี่ยวข้าวเม่าวันเว้นวันเพราะขายหมดอย่างรวดเร็วต้องส่งขายไปที่ต่างจังหวัดด้วย เช่น ร้านอาหารที่จังหวัดอุตรดิตถ์ หรือ เวลาที่มีลูกค้าโทรสั่งก็จะส่งไปให้ เช่น ลูกค้าจากจังหวัดกรุงเทพมหานคร ป้าอู๊ดบอกว่ายินดีเปิดบ้านต้อนรับนักท่องเที่ยวที่สนใจมาดูกระบวนการทำกระยาสารท (ข้าวเม่า) เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้และจะได้มีขนมของฝากจากท่าชัย-ศรีสัชนาลัย ไปฝากญาติพี่น้องหลังจากแวะมาเที่ยวที่นี่ ที่สำคัญป้าอู๊ดต้องการให้รุ่นลูกหลานได้มาเรียนรู้ ขั้นตอน วิธีการทำกระยาสารท เพราะปัจจุบันหาคนสืบต่อสูตรไม่ได้

ย้อนกลับ