น้อยคนนักจะรู้ว่าจริงๆ แล้วพื้นที่เมืองสุโขทัยลาดเอียง จากหลังเมืองทางด้านทิศตะวันตกเป็นทิวเขาซับซ้อนสู่หน้าเมืองคือด้านทิศตะวันออก ซึ่งมีคลองแม่ลำพันไหลลัดเลาะผ่านไป ลักษณะอย่างนี้มีผลต่อการกักเก็บน้ำ ทำให้ชาวสุโขทัยในสมัยโบราณต้องรู้จักการบริหารจัดการน้ำอย่างมีประสิทธิภาพ โดยเฉพาะการสร้างแหล่งกักเก็บน้ำ นับจากสรีดภงค์หรือทำนบพระร่วงบริเวณภูเขาหลังเมืองทำหน้าที่ลอมน้ำจากแหล่งต้นน้ำ แล้วส่งมาเก็บกักไว้ในตระพังภายในเมืองภูมิปัญญาชาญฉลาดเช่นนี้ทำให้เมืองนี้ "ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว" ตามที่ศิลาจารึกประกาศไว้ด้วยความภาคภูมิใจ

ตระพังเป็นภาษาเขมร แปลว่าสระน้ำ ในจำนวนตระพังขนาดใหญ่ทั้ง 4 แห่งของเมืองสุโขทัย คือตระพังตระกวน ตระพังสอ ตระพังทอง และตระพังเงินนั้น วัดตระพังเงินซึ่งอยู่ริมตระพังทางด้านทิศตะวันตก มีศิลปกรรมที่โดดเด่นน่าสนใจ โดยเฉพาะเจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ที่ตกแต่งเรือนธาตุด้วยพระพุทธรูปลีลา เจดีย์ทรงศิขระหรือทรงวิมาน ซึ่งพบเพียงสามองค์เท่านั้นในเมืองสุโขทัย รวมถึงอุโบสถของวัดที่ตั้งอยู่บนเกาะกลางตระพังเงิน สะท้อนความสัมพันธ์ระหว่างศาสนา กับแหล่งน้ำ โดยน้ำทำหน้าที่เป็นเครื่องบอกเขตอุโบสถ เรียกว่า "อุทกสีมาหรืออุทกเขปสีมา" ส่วนศาสนสถานก็ช่วยตอกย้ำความสำคัญของแหล่งน้ำ ทำให้ประชาชนเคารพในแหล่งน้ำนั้น และใช้น้ำด้วยคามระมัดระวัง

พระอุโบสถบนเกาะกลางน้ำ สร้างขึ้นตามหลัก อุทกสีมาหรืออุทกเขปสีมา ซึ่งนิยมสร้างในศรีลังกามาแต่โบราณ ด้านทิศตะวันตกของอุโบสถมีบ่อน้ำกรุอิฐ สันนิษฐานว่าทำขึ้นเพื่อนำน้ำขึ้นมาอุปโภค บริโภค อาศัยหลักการให้นำกรองน้ำ ทำให้สะอาดมากขึ้นที่สำคัญที่สุด จากอุโบสถนี้สามารถบันทึกภาพวัดตระพังเงินได้อย่างงดงาม มีฉากหลังเป็นทิวเขาหลังเมืองสุโขทัย โดยเฉพาะเวลาเช้า ราวๆ 06.00 – 07.00 น. แสงอาทิตย์ยามเช้าจะสาดต้องเจดีย์ดอกบัวตูมและพระพุทธรูปประธานในวิหารหลวง สะท้อนเงาลงในน้ำ งดงามอย่างยิ่ง จังหวัดสุโขทัยจึงใช้พื้นที่เกาะอุโบสถกลางน้ำนี้ เป็นสถานที่จัดกิจกรรมตักบาตรรับอรุณทุกเช้าตรู่ของเทศกาลลอยกระทงและงานวันพ่อขุนรามคำแหงมหาราช

ข้อมูลติดต่อ

ชื่อผู้ติดต่อ :

อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย

ที่อยู่ :

อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ต.เมืองเก่า อ.เมืองสุโขทัย จ.สุโขทัย 64210

เบอร์โทรศัพท์ :

055-697-527

พิกัด :

17.01655, 99.70015

Facebook :

อุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย

ข้อมูลทั่วไป

วันทำการ :

ทุกวัน

เวลาทำการ :

จันทร์–ศุกร์ เวลา 06.00-17.00 น.

เสาร์–อาทิตย์ เวลา 06.00-21.00 น.

สถานที่ตั้ง :

อยู่ในอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัยชั้นใน

การเดินทาง :

รถจักรยาน รถไฟฟ้าเช่าขับเอง รถรางไฟฟ้า

ชมทัศนียภาพ

พักผ่อน

เรียนรู้ประวัติศาสตร์

หาประสบการณ์

เติมเต็มจิตวิญญาณ

โบราณสถาน

เดินเท้า

ปั่นจักรยาน

สามล้อเครื่อง

รถราง

Information Center

ที่จอดรถ

จุดถ่ายภาพ

ตำนานพระร่วง

ป้ายแผนที่

กษัตริย์เสด็จ

กิจกรรมแบบเดี่ยว

กิจกรรมแบบกลุ่ม

เพื่อความรู้์

กิจกรรมกลางแจ้ง

จุดสังเกต

วัดตระพังเงิน ตั้งอยู่ทางด้านทิศตะวันตกของวัดมหาธาตุ มีสระตระพังเงินอยู่หน้าวัด

ที่ตั้ง

อยู่ในบริเวณอุทยานประวัติศาสตร์สุโขทัย ตั้งอยู่ทางทิศตะวันตกของวัดมหาธาตุ ด้านหน้าวัดจะมีสระตระพังเงินอยู่ข้างหน้า

แผนที่

สิ่งที่ต้องห้ามพลาด

องค์พระประธาน

เจดีย์ทรงพุ่มข้าวบิณฑ์

จุดชมพระอาทิตย์ตก

เจดีย์ประธานทรงพุ่มข้าวบิณฑ์ซึ่งพิเศษกว่าเจดีย์ทรงนี้ในวัดแห่งอื่นๆ ตรงที่มีการทำพระพุทธรูปลีลาที่เรือนธาตุทั้งสี่ด้าน ด้านหน้าของเจดีย์ประธานมีฐานของวิหารหลวง ประดิษฐานระพุทธรูปประธานปางมารวิชัยปูนปั้น พระพักตร์อิ่มเอิบ งดงาม

เจดีย์ทรงศิขระหรือทรงวิมาน หนึ่งในสามองค์ที่พบในเมืองสุโขทัย อีกสององค์อยู่ที่วัดชนะสงคราม

พระพุทธรูปลีลาจำลอง ปฏิมากรรมแบบนูนสูงที่แสดงถึงความงดงามของพระพุทธรูปอันเป็นเอกลักษณ์ของศิลปกรรมสุโขทัย

ข้อแนะนำ

อากาศค่อนข้างร้อน ควรพกร่ม หรือ หมวก และน้ำดื่ม ระหว่างการเยี่ยมชม

แสงแดดจ้า ควรทาโลชั่นกันแดด เพื่อป้องกันผิวไหม้

หากเดินทางเยี่ยมชมในเวลาค่ำ ควรทายากันยุง เนื่องจากบริเวณวัดมีสระน้ำขนาดใหญ่ที่มียุงชุกชุม

วัดตระพังเงิน ถือเป็นโบราณสถานที่สำคัญแห่งหนึ่งของเมืองสุโขทัย นักท่องเที่ยวควรจะศึกษาข้อมูลมาเบื้องต้นเพื่อให้เข้าใจและสามารถซึมซับประวัติศาสตร์ได้อย่างถ่องแท้

ข้อควรระวัง

หากเดินทางโดยลำพัง ให้ระมัดระวังความปลอดภัย

อย่าปีนป่าย โบราณสถาน ในจุดที่เจ้าหน้าที่เตือน

โปรดปฏิบัติตามคำเตือนของเจ้าหน้าที่อย่างรัดกุม